top of page

Βυρσοδεψεία ή "Ταμπάκικα"


Τα Βυρσοδεψεία ή αλλιώς Ταμπάκικα της Χαλκίδας βρίσκονταν όλα στην παραθαλάσσια περιοχή του Αγίου Στεφάνου γύρω από την πηγή της Αρέθουσας, γιατί τα άφθονα νερά της χρησιμοποιούνταν στη κατεργασία των δερμάτων.Τα δέκα περίπου βυρσοδεψεία της πόλης μας, με παλαιότερο εκείνο του Γεωργίου Δ. Αναστασίου, λειτούργησαν στη Χαλκίδα από το 1855 ως τη δεκαετία του '60 και κατεργάζονταν δέρματα από πρόβατα, γίδια, μοσχάρια και βόδια, με τα οποία φτιάχνονταν αρβύλες,παντόφλες,σαμάρια, σέλες.

 

  • "Βυρσοδέψης" και "Ταμπάκης"

Ο βυρσοδέψης

  • Κατεργασία δέρματος
 

Η σύνθετη λέξη «βυρσοδέψης» προέρχεται από τις λέξεις "βύρσα + δέψης".  "Βύρσα" είναι το δέρμα του ζώου και "δέψης",που παράγεται από το ρήμα "δέφω",σημαίνει τρίβω, κατεργάζομαι. Επομένως βυρσοδέψης είναι αυτός που κατεργάζεται το δέρμα. Η τέχνη για να μετατραπεί το ακατέργαστο δέρμα σε κατεργασμένο, έτοιμο για χρήση, λέγεται «βυρσοδεψία». Το εργοστάσιο της επεξεργασίας αυτής είναι το «βυρσοδεψείο».

 

Οι λέξεις "ταμπάκικο" και "ταμπάκης" προέρχονται από την τούρκικη λέξη tabak που σημαίνει βυρσοδέψης.

 

 

Μόλις έφταναν τα δέρματα στα βυρσοδεψεία έμπαιναν στο νερό 4-5 μέρες για να μαλακώσουν.Μετά γινόταν η "αποτρίχωση", δηλ. αφαιρούσαν από τα δέρματα το μαλλί των προβάτων και τις τρίχες από τα γίδια και τα βοοειδή.

 

 

 

Η αποτρίχωση

Μετά την αποτρίχωση, τα δέρματα έμπαιναν σε ένα μεγάλο ξύλινο κύλινδρο, τη "βαρέλα", όπως την έλεγαν οι βυρσοδέψες. Η βαρέλα,που χωρούσε 250 με 300 δέρματα, γέμιζε με νερό, ασβέστη και μια χημική ουσία και με τη δύναμη ενός μοτέρ περιστρεφόταν γύρω γύρω. Μετά από πολλές ώρες περιστροφή, άνοιγαν την πόρτα της και άφηναν τα βρώμικα νερά να φύγουν από το εσωτερικό της. Στη συνέχεια ξαναγέμιζαν με καθαρό νερό και επαναλάμβαναν τη διαδικασία, ώστε να καθαριστούν τα δέρματα. Τέλος, στράγγιζαν τα νερά της βαρέλας, έβγαζαν από μέσα τα δέρματα, τα άλειφαν με ελαιόλαδο και τα άπλωναν ένα ένα για να στεγνώσουν.

 

Ο βυρσοδέψης 

Δημήτριος Αναστασίου μπροστά στη βαρέλα.

Προσωπικό Αρχείο Εύης Μελισσάρη  Μπεληγιάννη

Την άλλη μέρα, με τη βοήθεια ενός κυλίνδρου  "τάνιζαν" τα δέρματα, δηλ. τα τέντωναν για να πάρουν τις φυσικές τους διαστάσεις.

 

 


 

 

Το τέντωμα

Ακολουθούσε το άπλωμα για το τελικό στέγνωμα.Το στέγνωμα γινόταν στον όροφο, όπου κρεμούσαν τα δέρματα στις κρεμάλες.Κατόπιν κόβονταν τα άχρηστα κομμάτια τους και ταξινομούνταν σε κατηγορίες ανάλογα με το βάρος και τη ποιότητά τους.

Οι κρεμάλες για το στέγνωμα

bottom of page